1η Δεκεμβρίου: Βοηθήστε να κάνουμε το ΑΙDS και τον ΗΙV παρελθόν.

Γράφει η Έλενα Κακαβέλα / Medly Medley

Όλοι μας λίγο πολύ έχουμε ακούσει για τον ιό ΗΙV και το AIDS, όμως είσαι σίγουρος ότι γνωρίζεις πραγματικά πώς μεταδίδεται αλλά και πώς ΔΕΝ μεταδίδεται;

Με αφορμή λοιπόν τη παγκόσμια ημέρα κατά του ΑIDS αλλά και την εβδομάδα ενημέρωσης, ας δούμε κάποιες χρήσιμες πληροφορίες για τη νόσο αυτή, που θα σε βοηθήσουν τόσο στην προσωπική σου προστασία μέσω της πρόληψης, αλλά και στο να αντιμετωπίσεις τον φόβο στο άκουσμα του ιού αυτού ή του γεγονότος ότι κάποιος στο περιβάλλον σου είναι οροθετικός. Η ενημέρωση αποτελεί ασπίδα σε θέματα υγείας, αλλά και εφόδιο κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και στιγματισμού. Πάμε να δούμε λοιπόν τις απαντήσεις σε ερωτήματα, που ίσως σου έχουν περάσει από το μυαλό, αλλά δυστυχώς δε συζητήθηκαν ποτέ σε σχολικές τάξεις.

Τι είναι το ΑΙDS;

Η λοίμωξη από τον ιό ΗΙV (= Human Immunodeficiency Virus) και το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας AIDS είναι μια νόσος που παρεμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα και παρεμποδίζει τη λειτουργία του, καθιστώντας πιθανότερο, τα άτομα με AIDS να αποκτήσουν ευκαιριακές λοιμώξεις, που συνήθως δεν προσβάλουν τα άτομα με λειτουργικά ανοσοποιητικά συστήματα. Αυτή η ευπάθεια χειροτερεύει με την εξέλιξη της νόσου, ως που συχνά, αν δεν χορηγηθεί η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, επέρχεται ο θάνατος.

Αν κάποιος έχει τον ιό HIV (φορέας), αυτό σημαίνει ότι έχει AIDS;

Όχι. Ο “HIV” αναφέρεται στον ίδιο τον ιό, και το “AIDS” στην ύστερη φάση της μόλυνσης με HIV, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ενός έχει αποδυναμωθεί πλήρως και έχει δυσκολία στην καταπολέμηση των ασθενειών και ορισμένων μορφών καρκίνου. Πριν από την ανάπτυξη ορισμένων φαρμάκων, τα άτομα με HIV ανέπτυσσαν AIDS μέσα σε λίγα χρόνια. Αλλά σήμερα, οι περισσότεροι άνθρωποι που είναι οροθετικοί κρατούν με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή το επίπεδο του HIV στο σώμα τους σε χαμηλά επίπεδα. Αυτό μειώνει την πιθανότητα να φτάσουν στο στάδιο του AIDS, αλλά και τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV σε άλλους.

Πώς μεταδίδεται ο ιός ΗΙV;

Ο HIV μπορεί να μεταδοθεί μέσω:

Της σεξουαλικής επαφής χωρίς προφύλαξη ή με ρήξη του προφυλακτικού.
Της έκθεσης σε μολυσμένα σωματικά υγρά, ιστούς, σύριγγες
Μετάγγισης μολυσμένου αίματος
Από τη μητέρα στο παιδί, γνωστή ως κάθετη μετάδοση, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού και του θηλασμού

Ποια υγρά μπορούν να αποτελέσουν πηγές μετάδοσης του ΗΙV;

αίμα
σπέρμα (και προσπερματικά)
κολπικές εκκρίσεις
ανθρώπινο γάλα

Μα ο ΗIV δε μεταδίδεται και με το σάλιο, τον ιδρώτα και τα δάκρυα;

Στις έρευνες που έχουν γίνει δεν αποδεικνύεται κάτι τέτοιο, λόγω της μικρής ποσότητας του ιού στα προαναφερθέντα υγρά. Στην περίπτωση του σάλιου ισχύει η απάντηση στην παρακάτω ερώτηση με τις πιθανότητες να είναι ελάχιστες.

Αν τα μολυσμένα υγρά έρθουν σε επαφή με το δέρμα μου, θα κολλήσω;

Αυτά τα σωματικά υγρά πρέπει να έρθουν σε επαφή με τους βλεννογόνους ή κατεστραμμένο ιστό (πχ ανοιχτή πληγή) ή να εγχέονται απευθείας στην κυκλοφορία του αίματος (με μια βελόνα ή σύριγγα) για να λάβει χώρα μετάδοση.

Ο HIV μεταδίδεται με τον στοματικό έρωτα;

Ο στοματικός έρωτας αποτελεί πρακτική χαμηλού σχετικά κινδύνου όσον αφορά τη μετάδοση του IV.

Παρόλα αυτά ο κίνδυνος υπάρχει γιατί:

το στόμα καλύπτεται από βλεννογόνο, πολύ συχνά υπάρχουν πληγές ή αμυχές στο στόμα (από ουλίτιδα, μάσημα σκληρών τροφών, βούρτσισμα των δοντιών, κ.ά.),
ο HIV μπορεί να βρίσκεται στο σπέρμα ή στα κολπικά υγρά.

Με το τατουάζ ή το piercing μπορεί να κολλήσει κάποιος AIDS εάν δεν είναι καθαρή η βελόνα;

Φυσικά και ναι, μπορεί να κολλήσει μιας και ο τρόπος μετάδοσης του ιού είναι μέσω βιολογικών υγρών και ένα από αυτά είναι και το αίμα.

Πώς ΔΕΝ μεταδίδεται ο ιός ΗIV;

Από την καθημερινή, κοινωνική επαφή, τη χειραψία, το αγκάλιασμα, το απλό φιλί, τη συνάθροιση ατόμων
Από την συγκατοίκηση με κάποιον/α οροθετικό/οροθετική, την κοινή χρήση ρούχων, σκεπασμάτων, πιάτων, ποτηριών και μαχαιροπήρουνων, τηλεφώνων
Από την τουαλέτα, το μπάνιο ή το ντους
Από τον ιδρώτα ή τα δάκρυα
Από πισίνες ή τη θάλασσα
Από κουνούπια ή άλλα έντομα

Πώς μπορώ να εξεταστώ για τον HIV;

Ζητήστε από το γιατρό σας να ελεγχθείτε συγκεκριμένα για τον HIV κι αυτός θα προχωρήσει στις ειδικές εξετάσεις. Οι γενικές εξετάσεις αίματος ΔΕΝ ανιχνεύουν τον ιό HIV ή τα αντισώματά του, γι΄αυτό το λόγο απαιτείται μια ειδική εξέταση, για να διαπιστωθεί αν κάποιος έχει μολυνθεί.

Φοβάμαι ότι ήρθα σε επαφή με τον ιό ΗΙV. Μετά από πόσο καιρό μπορώ να κάνω το ιατρικό τεστ, για να είναι σίγουρο το αποτέλεσμα;

Στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων τα αντισώματα κατά του ιού εμφανίζονται 2-12 εβδομάδες μετά τη μόλυνση. Στους 3 μήνες το 97-99% όσων έχουν μολυνθεί έχει εμφανίσει αντισώματα. Όμως υπάρχουν και σπάνιες περιπτώσεις όπου τα αντισώματα εμφανίζονται αργότερα, μέχρι και 6 μήνες μετά τη μόλυνση. Αν εξεταστεί κάποιος νωρίτερα από τους 3 μήνες υπάρχει περίπτωση να έχει μολυνθεί, αλλά να μην έχει αναπτύξει ακόμη μετρήσιμα αντισώματα. Αυτή η περίοδος όπου η εξέταση μπορεί να δώσει ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα λέγεται «περίοδος παραθύρου». Γι’ αυτό τον λόγο οι ειδικοί συστήνουν να περιμένει κανείς 3 μήνες μετά ένα ύποπτο συμβάν για να ελέγξει το αν έχει μολυνθεί ή όχι και αν η πρώτη εξέταση βγει αρνητική, να κάνει μια επανάληψη στους 6 μήνες.

Αν έχω έρθει σε επαφή με τον ιό ΗΙV, μπορώ να κάνω κάτι, ώστε να μην “κολλήσω”;

Η Προφύλαξη Μετά Την Έκθεση (PEP) περιλαμβάνει τη λήψη κοκτέιλ αντιρετροϊκών φαρμάκων όσο το δυνατόν συντομότερα και μέχρι 72 ώρες μετά από ένα πιθανολογούμενο γεγονός έκθεσης στον ιό HIV. Αυτά τα φάρμακα εμποδίζουν τον ιό να δημιουργήσει αντίγραφα του εαυτού του και τον σταματούν από το να εξαπλωθεί στον ανθρώπινο οργανισμό. Απευθυνθείτε λοιπόν αμέσως σε κάποιον ειδικό γιατρό, ο οποίος θα κάνει εκτίμηση του κινδύνου και αν χρειαστεί θα χορηγήσει τη φαρμακευτική αγωγή, πριν να είναι αργά. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η PEP εφαρμόζεται και σε περιπτώσεις βιασμού η’ σεξουαλικής κακοποίησης, όταν ο δράστης είναι οροθετικός.

Υπάρχει θεραπεία για τον ΗΙV/AIDS;

Προς το παρόν δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία, που να προσφέρει πλήρη ίαση από τον HIV. Η αγωγή αποτελείται από την υψηλής δραστικότητας αντιρετροϊκή θεραπεία HAART (ο ΗΙV ανήκει στους ρετροϊούς) η οποία επιβραδύνει, αλλά δεν σταματά την εξέλιξη της νόσου. Η αγωγή περιλαμβάνει επίσης προληπτική αλλά και ενεργό θεραπεία κατά των ευκαιριακών λοιμώξεων.

Υπάρχει εμβόλιο;

Δεν υπάρχει ακόμη εμβόλιο που παρέχει προληπτική προστασία από το HIV/AIDS. Η ανακάλυψη του είναι το μεγάλο ζητούμενο στις έρευνες για την ασθένεια ήδη από τα πρώτα χρόνια της εμφάνισης της νόσου. Έχουν γίνει ενθαρρυντικά βήματα στην έρευνα για την εύρεση του, χωρίς όμως ακόμη να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι δοκιμές λοιπόν συνεχίζονται.

Αναρωτιέμαι, τα οροθετικά ζευγάρια μπορούν να αποκτήσουν υγιή παιδιά;

Σήμερα οι οροθετικοί ενήλικες ζουν ενεργά και παραγωγικά παρά τη νόσο τους και αυτό σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στις πολύ αποτελεσματικές θεραπείες. Πολλοί από αυτούς βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία κι επιθυμούν να τεκνοποιήσουν. Έτσι αυτό που κάποτε ακουγόταν απαγορευτικό, δηλαδή η τεκνοποίηση ανθρώπων που πάσχουν από AIDS, σήμερα αποτελεί «ανθρώπινο δικαίωμα» σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Γονιμότητας (AFS). Η φαρμακευτική αγωγή κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό αλλά και οι τεχνικές της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, φαίνεται ότι ελαχιστοποιούν τους κινδύνους μετάδοσης της λοίμωξης στα ζευγάρια όπου ο ένας από τους δύο συντρόφους είναι οροθετικός.

Το AIDS και ο ΗΙV αφορούν μόνο ομοφυλόφιλους και χρήστες ναρκωτικών;

Όχι. Αφορούν, όπως θα δείτε και στην παρακάτω εικόνα, όλους μας.

Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ

Δεν ξέρω κάποιον που να έχει ΗΙV, έχουμε τέτοιες περιπτώσεις στην Ελλάδα;

Μέχρι και την 31η Οκτωβρίου του 2016, έχουν καταγραφεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ 15.795 περιστατικά HIV λοίμωξης (82,7% άνδρες). Από το σύνολο των ατόμων αυτών:

3.923 έχουν εμφανίσει AIDS
περίπου 8.600 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή θεραπεία.

Ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους 2.662. αριθμός των περιστατικών είναι ο χαμηλότερος που έχει καταγραφεί από το 2010.

AIDS: Υπάρχει ακόμη σήμερα το στίγμα & επερχόμενος κοινωνικός αποκλεισμός;

Η σιωπή γύρω από το AIDS και την σεξουαλικότητα με την οποία αυτό άμεσα συνδέεται, αποτελεί και αυτή ένα είδος διάκρισης. Το AIDS είναι μία ασθένεια που μεταδίδεται και (κυρίως) σεξουαλικά. Για να μπορέσουμε να μιλήσουμε αποτελεσματικά για μέτρα πρόληψης θα πρέπει να είμαστε σε θέση να μιλήσουμε ανοικτά για την πράξη και τα διάφορα είδη σεξουαλικότητας, ακόμη και μέσα στα σχολεία.

Πολλές πολιτικές πρόληψης αποδείχθηκαν ανεπιτυχής όταν περιόρισαν τον διάλογο σε έναν ιατρικό μονόλογο, αποφεύγοντας να μιλήσουν για θέματα, που εξαιτίας της σεμνοτυφίας της κοινωνίας θεωρούνται ταμπού. Ακόμα και ο τρόπος που πολλές φορές μιλάμε για το AIDS υποδαυλίζει τις προκαταλήψεις και οδηγεί σε διακρίσεις και στιγματισμό. Κάθε χρόνο πηχυαίοι τίτλοι στις εφημερίδες εν΄ όψη της 1ης Δεκεμβρίου μιλάνε για τη μάστιγα του αιώνα. Όμως μάστιγα είναι το μαστίγιο, είναι το μέσο μιας τιμωρίας.

Ταυτίζοντας την υγεία με την αρετή και τη νόσο με τη διαφθορά 26 χρόνια μετά την έναρξη της επιδημίας συνεχίζουμε να περιγράφουμε μεταφορικά το AIDS ως μια ενοχική νόσο, ως μία νόσο που ήρθε να επιβληθεί σαν τιμωρία για έναν τρόπο ζωής, που αλλιώς θα έμενε ατιμώρητος. Συνεχίζουμε να μιλάμε για θύματα λες και αυτά δεν έχουν αύριο. Όμως το στίγμα δεν περιορίζεται μόνο στα οροθετικά άτομα μεταφέρεται και στους ανθρώπους που ζουν γύρω τους. Η οικογένεια χάνει το όνομα της, είναι η οικογένεια με το οροθετικό παιδί ή με τον οροθετικό σύντροφο. Μιλάμε τότε για το δευτερογενές στίγμα.

Στην καταπολέμηση λοιπόν του στίγματος και στην κοινωνική επανένταξη στοχεύουν τα τελευταία χρόνια οι καμπάνιες του Δεκεμβρίου. Όπως είδατε παραπάνω, κανείς δεν αποτελεί δημόσιο κίνδυνο για εσάς, όταν εσείς είστε σωστά ενημερωμένος κι άρα προστατευμένος. Βοηθήστε λοιπόν να κάνουμε το ΑΙDS και τον ΗΙV παρελθόν.