Γράφει η Σίσσυ Αρτζόγλου / Φιλόλογος, απόφοιτη Α.Π.Θ, φοιτήτρια Νομικής
Ακολουθήστε τη Σελίδα μου στο facebook: Αἰεν ἀριστεύειν
Στα πλαίσια του πρώτου διεθνούς συνεδρίου πάνω στις μεθόδους επίλυσης ψυχοπαιδαγωγικών προβλημάτων, το οποίο διεξήχθη στη Θεσσαλονίκη στις 12 και 13 Απριλίου, έγινε αναφορά στο πλέον συχνό φαινόμενο των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών (ΕΜΔ στο εξής), που παρουσιάζουν τα παιδιά. Η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο και στη συνέχεια στο λύκειο συνοδεύεται, όπως επισημάνθηκε, με τις τυχόν υπολανθάνουσες ειδικές μαθησιακές δυσκολίες των εφήβων.
Και για να γίνω πιο κατανοητή, συχνά οι μαθητές ‘’περνούν το κατώφλι’’ της Β’ θμιας εκπαίδευσης, χωρίς να έχουν ανιχνεύσει κάποια μαθησιακή δυσκολία, που μάλλον φαίνεται να έχει εκδηλώσει τα συμπτώματά της ήδη από το δημοτικό.
Οι γονείς συχνά από τα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας των παιδιών εντοπίζουν κάποιες δυσκολίες στην ανάγνωση και στη γραφή, στα μαθηματικά και σε άλλες δεξιότητες, τις οποίες δε λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν τους. Οι λόγοι, για τους οποίους συμβαίνει αυτό, είναι προφανείς και δεν θα μας απασχολήσουν εδώ. Σε κάθε περίπτωση, ειδικοί ψυχολόγοι και λογοθεραπευτές αναφέρουν ότι τα πρώτα δείγματα ειδικών μαθησιακών δυσκολιών κάνουν την εμφάνισή τους, όταν οι μαθητές αρχίζουν να γράφουν, στις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Ποια είναι, όμως, τα συνήθη συμπτώματα σε παιδιά με ΕΜΔ;
Ανάγνωση
Γίνεται αντιληπτό από τους παιδαγωγούς (δασκάλους- καθηγητές) ότι συχνά οι μαθητές δυσκολεύονται στην αποκωδικοποίηση των λέξεων, δηλαδή, δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τις λέξεις και συνακόλουθα, να δημιουργήσουν προτάσεις με συνεχή λόγο και ροή στις σκέψεις τους. Επιπλέον, αυτοί οι μαθητές μιλούν αργά, και προβαίνουν σε λάθη στον τονισμό. Αδυναμία παρατηρείται, επίσης, στον επιτονισμό (στην έμφαση, δηλαδή, που δίνεται με το λόγο σε κάποια σημεία, όταν ένα παιδί μιλά), καθώς και στην κατανόηση του κειμένου προς ανάγνωση.
Γραφή
Δυσκολίες παρουσιάζονται ακόμη και στη γραφή. Συχνά τα παιδιά φαίνεται να προβαίνουν σε αντικαταστάσεις φωνημάτων (π.χ. νελό αντί για νερό) ή σε παραλείψεις αυτών. Συνήθεις είναι και οι προσθέσεις γραμμάτων και συλλαβών, οι οποίες είναι δείγμα επελθούσας ειδικής μαθησιακής δυσκολίας. Ένα ακόμη στοιχείο, που αναδεικνύει το πρόβλημα στην προσπάθεια γραφής αυτών των παιδιών, είναι πως δεν ακολουθούν τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού του γραπτού λόγου. Ως συνέπεια, προβαίνουν συχνά σε ορθογραφικά λάθη, τα οποία έχουν αυτοματοποιηθεί από το σύστημα γραφής τους και η εικόνα του γραπτού τους κειμένου φαίνεται τελικά ελλιπής.
Μαθηματικά
Οι έφηβοι με ΕΜΔ μοιάζουν να αδυνατούν να διεκπεραιώσουν μαθηματικές ασκήσεις και προβλήματα. Αρκετές φορές προβαίνουν σε νοερούς υπολογισμούς, ενώ συχνά χρειάζονται περισσότερο χρόνο για την επίλυση των ασκήσεων. Σε πιο σύνθετες ασκήσεις, πιθανόν να μην υπολογίσουν σωστά τα πρόσημα και να μπερδεύουν το τελικό αποτέλεσμα. Το σημαντικότερο ίσως απ’ όλα είναι το γεγονός του ότι δεν μπορούν να συγκροτήσουν μια ολοκληρωμένη μαθηματική σκέψη κι αυτό συμβαίνει, γιατί δεν μπορούν εύκολα να κατανοήσουν τη συλλογική πορεία και τη μεθοδολογία, δηλαδή, τον τρόπο επίλυσης των ασκήσεων.
Άλλες δεξιότητες που πλήττονται
Δυσκολίες είναι πιθανό να εμφανίζονται και σε άλλες δεξιότητες στα παιδιά με ΕΜΔ. Συχνά παρατηρείται ασθενής μνήμη και αδυναμία εσωτερίκευσης μεγάλου όγκου πληροφοριών. Επίσης, είναι σύνηθες να υπάρχει δυσκολία προσοχής και συγκέντρωσης την ώρα του μαθήματος, αλλά και κατά τη διάρκεια του διαβάσματος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μη γίνεται σωστή και αποτελεσματική διαχείριση χρόνου και το παιδί να αποτυγχάνει και να απογοητεύεται. Επιπλέον, μία εξίσου σημαντική δεξιότητα, που πλήττεται, είναι αυτή της αξιολόγησης του έργου, που έχει παράξει ο μαθητής. Για να γίνει αυτό σαφές αρκεί να αναφερθεί ότι συχνά ο μαθητής δυσκολεύεται να σχεδιάσει και να ‘’εκτελέσει’’ σε χαρτί αυτά, που θέλει να εκφράσει, επομένως, δυσκολεύεται και να τα αξιολογήσει. Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, ο μαθητής χάνει τον προσανατολισμό του και δεν έχει κίνητρα για να προοδεύει και να εξελίσσεται.
Γνωρίζουν, άραγε, οι γονείς όλα αυτά τα συμπτώματα; Λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα, προκειμένου να προλάβουν τυχόν επιδείνωση των συμπτωμάτων αυτών; Συμβουλεύονται ειδικούς μάθησης για τα παιδιά τους; Αυτά είναι μερικά ερωτήματα, που είναι ωφέλιμο να προβληματίσουν τον καθένα από εμάς, προκειμένου να κατευθύνουμε σωστά τα παιδιά, ώστε να μάθουν να ‘’δουλεύουν’’ τα αδύνατά τους σημεία. Οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι ανίατη ιατρική ασθένεια. Είναι μία ειδική -πλην όμως διαχειρίσιμη- μαθησιακή κατάσταση και ως τέτοια είναι δέον να λογίζεται.