«Το αποκαλούν φροντίδα, το αποκαλούμε απλήρωτη εργασία». Αυτό είναι ένα από τα δημοφιλή συνθήματα που ακούγονται στις φεμινιστικές παρέες και πορείες. Ποια η σχέση της παροχής φροντίδας με τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό;
Για να συμμετέχει κανείς στην αγορά εργασίας, πρέπει να έχει και τον χρόνο και την ευκαιρία να το κάνει. Η «θηλυκοποίηση της φροντίδας» (όπως πολύ εύστοχα διατυπώθηκε) οδήγησε τις γυναίκες στο να αφιερώνουν τον περισσότερο χρόνο τους στην απλήρωτη [οικιακή] εργασία.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή όμως. Γιατί σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου οι άντρες έχουν μέχρι σήμερα περισσότερες πιθανότητες να δουλεύουν απ’ ότι οι γυναίκες; Για μεγάλο μέρος της ιστορίας, η αγροτική εργασία αποτελούσε κύρια απασχόληση γυναικών και αντρών, χωρίς διακρίσεις. Η βιομηχανική επανάσταση, τον 18ο αιώνα, μετακίνησε το κέντρο της παραγωγής από τη γη και το σπίτι στον χώρο του εργοστασίου. Εκεί, η κακομεταχείριση γυναικών και παιδιών και η συνακόλουθη ανθρωπιστική διαμαρτυρία ήταν ίσως η αιτία που οδήγησε σε αλλαγές στη νομοθεσία αρχικά σε κράτη όπως η Μ. Βρετανία, θέτοντας όρια στις εργατοώρες των γυναικών και των παιδιών, αυξάνοντας την κατώτερη ηλικία για παιδική εργασία, αλλά και αποκλείοντάς τους από ορισμένες εργασίες. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες στράφηκαν στις δουλειές του σπιτιού και έδωσαν στον άντρα τον ρόλο αυτού που παρέχει τα απαραίτητα στην οικογένεια.
Αργότερα, οι κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις συνέβαλαν στην αύξηση των εργαζομένων γυναικών, όχι όμως για λόγους ισότητας ή κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά για το κέρδος. Οι ανάγκες για δημόσια εκπαίδευση οδήγησαν σε μεγάλη ζήτηση δασκάλων και ο πολλαπλασιασμός των επιχειρήσεων απαιτούσε όλο και περισσότερους εργαζόμενους. Οι γυναίκες άλλωστε συνέφεραν, γιατί λάμβαναν χαμηλότερο μισθό. Το έμφυλο μισθολογικό χάσμα υπάρχει μέχρι και σήμερα.
Σιγά-σιγά, αυξήθηκε η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, με τα ποσοστά στην ΕΕ να αγγίζουν όμως μόλις το 66,4% το 2017. Αριθμός που σημαίνει ότι μόλις 16,4 ποσοστιαίες μονάδες χωρίζουν το μισό γυναικείο πληθυσμό από το δικαίωμα στην εργασία. Ωστόσο, ακόμη κι όταν οι γυναίκες εργάζονται, συνήθως απασχολούνται λιγότερες ώρες, σε χαμηλόμισθα επαγγέλματα και καταλαμβάνουν τις κατώτατες μισθολογικά θέσεις.
Οι ανισότητες στην αγορά εργασίας οφείλουν να αντιμετωπιστούν έγκαιρα, με πολιτικές που μειώνουν την άνιση κατανομή των ευθυνών για τη φροντίδα, με παροχή γονεϊκής άδειας και στους δύο γονείς και ελαστικές, family-friendly εργασιακές συμφωνίες, προσβάσιμες επίσημες υπηρεσίες φροντίδας, αλλά και αντιμετώπιση του μισθολογικού χάσματος. Ο τρόπος υπάρχει. Η θέληση (που είναι και γένους θηλυκού);