Γράφει η Φανή Πονηρού, MA / Αδειούχος Συμβουλευτική Ψυχολόγος (16254) / Counseling Psychology (USA)
99 45 76 69 / info@faniponirou.com
www.faniponirou.com
Μια καλή μας φίλη, μας ανακοινώνει μέσα σε δάκρυα πως ο αγαπημένος της την εγκατέλειψε γιατί ήταν πιεστική. Φαντάζεστε ποτέ να της απαντούσατε κάπως έτσι: “Για να είμαστε ειλικρινής, ο λόγος που το έκανε είναι επειδή είσαι μεγάλη και άσχημη, για να μην αναφερθώ στα περιττά σου κιλά και πόσο καταπιεστική μπορείς να γίνεις. Αν ήμουν στη θέση σου, θα εγκατέλειπα κάθε προσπάθεια να βρω σύντροφο γιατί ειλικρινά δεν το αξίζεις!” Όχι βέβαια! Πόσες φορές όμως ήταν αυτά ακριβώς τα λόγια που είπαμε στον εαυτό μας σε μια αντίστοιχη κατάσταση;
Πόσες φορές σε μια δύσκολη για την περίοδο ζωή μας που κάποιες φορές ήταν και αποτέλεσμα δικών μας επιλογών δεν στραφήκαμε “εναντίον” του εαυτού μας με σκέψεις όπως “όλα τα κάνω λάθος”, “μου άξιζε και το έπαθα”, ενώ ταυτόχρονα μπαίνουμε σε μία διεργασία διαρκούς “αυτοτιμωρίας” αντί να διερευνήσουμε τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να ανακουφίσουμε τον εαυτό μας από την δυσφορία;
Ενώ αντίθετα όταν ένα αγαπημένο μας πρόσωπο περνάει κάτι αντίστοιχο κάθε άλλο παρά επικριτικοί είμαστε και είμαστε συμπονετικοί και υποστηρικτικοί στην προσπάθεια μας να τον ανακουφίσουμε;
Το ενδιαφέρον είναι πως η δυτική κουλτούρα μας έχει διδάξει να δείχνουμε συμπόνια στους φίλους, στην οικογένεια και στους γείτονες αλλά όχι στον εαυτό μας!
Αυτο-συμπόνια λοιπόν είναι να δείξω στον εαυτό μου την ίδια καλοσύνη και αποδοχή που θα έδειχνα σε κάποιο φίλο μου ο οποίος περνάει δύσκολα, ακόμα και εάν ο φίλος μου αισθάνεται πως έχει την αποκλειστική ευθύνη ή απλά αντιμετωπίζει μια πρόκληση στη ζωή του.
Γιατί λοιπόν δεν κάνουμε κάτι αντίστοιχο και για τον εαυτό μας παρά μόνο τον στήνουμε στον τοίχο;
Μια εξήγηση είναι ότι άνθρωποι οι οποίοι μεγάλωσαν με φροντιστές οι οποίοι είχαν την τάση να είναι επικριτικοί και δεν άφηναν περιθώρια λάθους, είναι πιθανότερο να υιοθετήσουν παρόμοιες συμπεριφορές απέναντι στον εαυτό τους κατά την διάρκεια της ενήλικης ζωής τους.
Ο όρος αυτο-συμπόνια είναι σχετικά πρόσφατος στην επιστήμη της ψυχολογίας και σύμφωνα με την Kristin Neff που την μελέτησε, η αυτο-συμπόνια χαρακτηρίζεται από την ενσυνειδητότητα, την ευγένια απέναντι στον εαυτό μας και την αποδοχή της ανθρώπινης φύσης, ενώ ερευνητικά πλέον γνωρίζουμε ότι η αυτο- συμπόνια είναι πιο σημαντική ακόμα και από την αυτοεκτίμηση! Αυτο-συμπόνια σημαίνει επίσης να δείχνουμε μια κατανόηση απέναντι στον εαυτό μας και μια πιο έντονη επιθυμία να ανακουφιστούμε από τα αρνητικά συναισθήματα, ενώ διαφέρει από την αυτο λύπηση.
Ουσιαστικά αυτό που την διαφοροποιεί από την αυτο λύπηση είναι η έντονη επιθυμία και προσπάθεια να νιώσουμε καλύτερα. Οπότε όλα αυτά τα κλισέ τύπου “Τα λάθη είναι ανθρώπινα”, “όλοι κάνουμε λάθη”, ισχύουν. Πώς όμως περνάμε από την επίγνωση στην συμπεριφορά; Ή αλλιώς από την θεωρία στην πράξη;
Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση ότι ως άνθρωποι θα συνεχίσουμε να κάνουμε λάθη! Έπειτα κάνουμε στον εαυτό μας τις εξής ερωτήσεις:
✨Όταν επικρίνω τον εαυτό μου για κάτι, αυτό μου θυμίζει κάτι που γινόταν όσο μεγάλωνα; Και αν συμβαίνει αυτό, μπορώ να κατανοήσω ότι το συγκεκριμένο μοτίβο είναι κάτι που έμαθα, άρα μπορώ να διδάξω στον εαυτό μου να συμπεριφέρεται διαφορετικά.
✨ Πολύ συγκεκριμένα, πώς θα αξιολογούσα τις προσπάθειες μου, τις ικανότητες μου και την κρίση μου σε αυτή την κατάσταση;
✨ Τι θα έκανα εάν αντιμετώπιζα αυτή την κατάσταση ξανά στο μέλλον, μαθαίνοντας από την σημερινή μου εμπειρία; Να είστε συγκεκριμένοι.
✨ Πώς θα αισθανόμουν απέναντι σε κάποιον τον οποίο νοιάζομαι, ο οποίος περνάει ακριβώς την ίδια κατάσταση; Θα ήμουν το ίδιο επικριτικός;
Είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε στον εαυτό μας τον ίδιο χώρο να είμαστε άνθρωποι όπως ακριβώς τον δίνουμε και στους άλλους. Μπορεί να μην έχουμε την δυνατότητα να αλλάξουμε το παρελθόν, αλλά μέρος της ανθρώπινης φύσης δεν είναι μόνο να κάνουμε λάθη αλλά να αποκτούμε γνώση και εμπειρία μέσα από αυτά και ότι τέτοιου είδους εμπειρίες δεν είναι παρά μια ευκαιρία να μάθουμε!
Η αυτο-συμπόνια άλλωστε έχει συνδεθεί με τη μείωση συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους αλλά και ντροπής, ενώ έχει συνδεθεί με αυξημένα επίπεδα ευτυχίας, ικανοποίησης από τη ζωή, αυτοπεποίθησης και υγείας.