“ΛΟΓΟΠΑΙΓΝΙΟ” : Κέντρο Ειδικής Αγωγής / Τσαλοπούλου 1-3, Σέρρες
H Δυσαναγνωσία είναι μία δυσκολία στην ανάγνωση η οποία οφείλεται κυρίως σε νευρολογικούς παράγοντες. Είναι μία νευρολογικής φύσεως μαθησιακή δυσκολία η οποία εμποδίζει ειδικά την ικανότητα ενός ατόμου στην ανάγνωση. Ένα άτομο με δυσαναγνωσία τυπικά διαβάζει σε επίπεδα σημαντικά χαμηλότερα από το αναμενόμενο παρά την ύπαρξη τουλάχιστον μέσης νοημοσύνης.
Παρόλο που και αυτή η διαταραχή διαφέρει από άτομο σε άτομο, τα κοινά χαρακτηριστικά της δυσαναγνωσίας είναι η δυσκολία στον συλλαβισμό, στην φωνολογική επεξεργασία (ο χειρισμός των ήχων) και/ή η άμεση οπτικο-ακουστική ανταπόκριση.
Στους ενηλίκους, η δυσαναγνωσία συνήθως εκδηλώνεται μετά από εγκεφαλική βλάβη ή στο πλαίσιο της άνοιας. Είναι επίσης κληρονομική σε κάποιες περιπτώσεις και η πρόσφατη έρευνα έχει αναγνωρίσει μία σειρά γονιδίων που μπορεί να προδιαθέτουν ένα άτομο στην ανάπτυξή της.
Πού οφείλονται οι αδυναμίες στην ανάγνωση σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα;
Η πρόσφατη έρευνα σχετικά με την δυσαναγνωσία έδειξε ότι από το σύνολο των ατόμων με δυσκολίες ανάγνωσης, περίπου το 70 με 80% βιώνει ελλειμματικότητα στην ακριβή και ευχερή αναγνώριση λέξεων η οποία πηγάζει στις αδυναμίες της φωνολογικής επεξεργασίας, σε συνδυασμό συχνά με δυσκολίες ευχέρειας και κατανόησης. Αυτά τα άτομα έχουν φανερή δυσκολία στην εκμάθηση της αντιστοιχίας ήχου-συμβόλου, στην προφορική εκφορά των λέξεων, και στην ορθογραφία – συλλαβισμό. Ο όρος δυσλεξικός αποδίδεται πολύ συχνά σε αυτήν την ομάδα.
Ένα άλλο 10 με 15% των αδύναμων αναγνωστών εμφανίζονται να είναι ακριβείς στην ανάγνωση αλλά πολύ αργοί στην αναγνώριση των λέξεων και στην ανάγνωση των κειμένων. Έχουν συγκεκριμένες αδυναμίες με την ταχύτητα στην αναγνώριση των λέξεων και την αυτόματη ανάκληση της ορθογραφίας των λέξεων, παρόλο που είναι σχετικά καλοί στα τεστ της φωνημικής συνειδητότητας (ενημερότητας) και σε άλλες φωνολογικές δεξιότητες. Έχουν δυσκολία στην ανάπτυξη της αυτόματης οπτικής αναγνώρισης των λέξεων και τείνουν να συλλαβίζουν φωνητικά αλλά χωρίς ακρίβεια (ορθογραφία).
Αυτή η υπο-ομάδα θεωρείται πώς έχει σχετική ικανότητα στην φωνολογική επεξεργασία, όμως η φύση των σχετικής αδυναμίας τους είναι ακόμη υπό έρευνα. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι η δυσκολία βασίζεται κυρίως στον χρονισμό ή στην ταχύτητα της επεξεργασίας, και κάποιοι προτείνουν ότι υπάρχει ένα συγκεκριμένο έλλειμμα στην ορθογραφική επεξεργασία ή οποία επηρεάζει την απομνημόνευση και ανάκληση των ακριβών ακολουθιών των γραμμάτων. Αυτή η υπο-ομάδα της ταχύτητας της επεξεργασίας/ορθογραφίας έχει γενικά πιο ελαφριές δυσκολίες με την ανάγνωση, από την ομάδα με τα ελλείμματα της φωνολογικής επεξεργασίας.
Ακόμα, ένα 10 με 15% των ατόμων με αδύναμη αναγνωστική ικανότητα εμφανίζονται να αποκωδικοποιούν τις λέξεις καλύτερα από το να κατανοούν το σημασιολογικό περιεχόμενο των κειμένων που διαβάζουν. Αυτοί οι αδύναμοι αναγνώστες διαχωρίζονται από τους δυσλεξικούς αναγνώστες καθώς μπορούν να διαβάζουν λέξεις με ακρίβεια και ταχύτητα, και μπορούν να γράψουν ορθογραφημένα. Οι δυσκολίες τους προκαλούνται από διαταραχές κοινωνικού συλλογισμού, αφηρημένου προφορικού συλλογισμού ή γλωσσικής κατανόησης.
Υπότυποι της δυσαναγνωσίας
Οι ερευνητές αυτή την στιγμή προτείνουν ότι υπάρχουν τρεις τύποι των αναπτυξιακών δυσκολιών της ανάγνωσης οι οποίοι συχνά αλληλεπικαλύπτονται αλλά μπορούν να διαχωριστούν και να είναι αυτόνομοι.:
- Δυσαναγνωσία Φωνολογικής Ελλειμματικότητας, η οποία εμπλέκει την μείζονα δυσκολία με το φωνολογικό σύστημα επεξεργασίας του προφορικού λόγου.
- Δυσαναγνωσία Επεξεργαστικής Ταχύτητας/Ελλειμματικότητας στην Ορθογραφική Επεξεργασία, η οποία επηρεάζει την ταχύτητα και την ακρίβεια της αναγνώρισης των τυπωμένων λέξεων (επίσης ονομάζεται πρόβλημα ταχύτητας κατονομασίας ή πρόβλημα ευχέρειας).
- Δυσαναγνωσία Ελλειμματικής Κατανόησης, η οποία συχνά συμπίπτει με τους δύο προηγούμενους τύπους δυσαναγνωσίας, αλλά βρίσκεται συγκεκριμένα σε παιδιά με κοινωνικό-γλωσσολογικές δυσκολίες (δηλ. του αυτιστικού φάσματος), αδυναμίες στο λεξιλόγιο, γενικευμένες διαταραχές της γλωσσικής μάθησης, και μαθησιακές δυσκολίες οι οποίες επηρεάζουν τον αφηρημένο συλλογισμό και την λογική σκέψη.
Τα σχετιζόμενα και συνυπάρχοντα προβλήματα στα παιδιά με δυσαναγνωσία συχνά περιλαμβάνουν:
- Προβληματική λαβή μολυβιού και σχηματισμός γραμμάτων
- Προβλήματα προσοχής
- Άγχος
- Αποφυγή καθηκόντων
- Αδύναμος έλεγχος των παρορμήσεων
- Διάσπαση/περισπασιμότητα/αφηρημάδα
- Προβλήματα στην κατανόηση του προφορικού λόγου
- Σύγχυση των μαθηματικών συμβόλων και διαδικασιών υπολογισμού
- Περίπου 30% όλων των παιδιών με Δυσαναγνωσία επίσης έχουν Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς
